Prekursorzy elektroniki - Isao Tomita

I tak dochodzimy do kresu naszej podróży, dzięki której mogliśmy poznać najważniejszych pionierów muzyki elektronicznej. Dzisiejszy wpis jest ostatnim wpisem z tego cyklu. Kończymy ten cykl z kilku powodów. Ale jak kończyć to z klasą. Dziś, w ostatnim wpisie dobijamy do brzegu kraju kwitnącej wiśni. Mowa oczywiście o Japonii - kraj, który kojarzy się nam z kaligrafią, origami (wspomnianym przy okazji ostatniego reportażu), sushi czy ogólnym postępem technologii. Japonia także miała spory udział w muzyce elektronicznej, a to dzięki takim artystom jak: Kitaro, Yellow Magic Orchestra czy Isao Tomita, któremu poświęcony jest dzisiejszy wpis. 

Isao Tomita urodził się 22 kwietnia 1932 w Tokio, zmarł 5 maja 2016 tamże. Był kompozytorem, multiinstrumentalistą, twórca muzyki elektronicznej. Światową popularność zyskał dzięki barwnym transkrypcjom późnoromantycznych lub impresjonistycznych dzieł orkiestrowych, ale komponował również własną muzykę. 5 maja 2016 r. w wieku 84 lat zmarł na niewydolność serca.

Isao Tomita mając trzy lata, razem z ojcem wyjechał do Pekinu, gdzie mieszkał z nim przez kolejne pięć lat. Od zawsze interesowała go muzyka, ale studiował historię sztuki na Uniwersytecie Keiō w Tokio. Jednocześnie studiował prywatnie zarówno muzykę i elektronikę. Absolwentem uczelni został w 1955 roku. Jego wczesne kompozycje były przeznaczone na tradycyjne instrumenty akustyczne. Wśród nich był „Wind Mills”, utwór chóralny wybrany jako obowiązkowy utwór testowy dla uczestników konkursu na najlepszy zespół chóralny Japońskiej Federacji Organizacji Chóralnych. W efekcie Tomita otrzymał zamówienie na napisanie motywu muzycznego dla japońskiej drużyny olimpijskiej w gimnastyce, uczestniczącej w Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1956 w Melbourne w Australii. Tomita pisał utwory na orkiestrę i chór, między innymi dla filmu i telewizji. Najbardziej znaną z jego ówczesnych kompozycji była ścieżka dźwiękowa do filmu Kimba Biały Lew (jap. Janguru taitei) z 1966 roku. Motyw muzyczny tej kompozycji Tomita opracował następnie jako poemat symfoniczny, za który otrzymał medal zasługi na Festiwalu Sztuki Japońskiej w 1967 roku.

W 1969 roku przyszedł moment, gdy Tomita zainteresował się syntezatorem Mooga, a zwłaszcza jego możliwością naśladowania tradycyjnych instrumentów muzycznych oraz tworzenia nowych dźwięków. A to za sprawą zapoznania się z muzyką z albumu "Switched-On Bach" amerykańskiego kompozytora Waltera Carlosa. W 1973 roku zorganizował grupę Plasma Music, której członkowie komponowali oraz aranżowali muzykę na syntezator. W 1974 roku dokonał syntezatorowych adaptacji muzyki Claude'a Debussy'ego, wydanej na albumie "Snowflakes are Dancing". Znalazły się na nim takie utwory jak: "Rêverie", "Clair de lune" oraz fragmenty "Children's Corner". Album stał się przebojem, a jego wydawca, wytwórnia RCA Victor podpisała z Tomitą umowę na wyłączność. W ciągu najbliższych kilku lat Tomita dokonał szeregu transkrypcji utworów klasycznych, wydanych na albumach: "Pictures at an Exhibition" (1975), "Planets" (1976), "Firebird" (1976). Album odniósł sukces, został sprzedany w ilości 100 000 egzemplarzy w ciągu 3 miesięcy, osiągając szczyty list przebojów muzyki klasycznej i rozrywkowej. Na albumie "Kosmos" (1978) połączył utwory z różnych epok: kompozycje Johanna Sebastiana Bacha, Arthura Honeggera i Johna Williamsa. Album "The Bermuda Triangle" (1979) również zawiera kilka adaptacji utworów klasycznych, w tym fragmenty Suity scytyjskiej, I Koncertu skrzypcowego oraz V i VI Symfonii Siergieja Prokofjewa, Valse triste Jeana Sibeliusa, adaptacje muzyki filmowej (temat z filmu "Bliskie spotkania trzeciego stopnia" Johna Williamsa w reżyserii Stevena Spielberga) oraz utwory własne Tomity - "The Arrival Of A UFO, Dororo". Albumy te wzbudziły kontrowersje wśród krytyków, ale spotkały się z entuzjastycznym przyjęciem wśród odbiorców muzyki elektronicznej.

Sukces komercyjny, który Tomita odniósł, pozwolił mu między innymi na zbudowanie jednego z najlepiej wyposażonych prywatnych studiów elektronicznych na świecie. W latach 80. stopniowo powracał do pisania własnej muzyki, opartej często na japońskich baśniach. W 1984 roku zlecił zbudowanie dla własnych potrzeb jedynego w swoim rodzaju instrumentu opartego o system Casio Cosmo. Przy jego pomocy dokonał transformacji swoich kompozycji analogowych na sample cyfrowe. Również w latach 80., był producentem ogromnych koncertów typu światło i dźwięk. Jednym z tego typu koncertu był koncert „Mind of the Universe”, zorganizowany 8 września 1984 roku w Linzu, w Austrii, przy udziale 80-tysięcznej widowni. Kolejnym koncertem był „Back to the Earth” zorganizowany 13 września 1986 roku w Nowym Jorku dla uczczenia stulecia Statui Wolności oraz koncert "Sound Cloud” zorganizowany 5 listopada 1988 roku w Sydney dla uczczenia 200-lecia Australii. Od połowy lat 80. Tomita zaczął dokonywać cyfrowego masteringu większości swych oryginalnych płyt długogrających. Artysta został laureatem Nagrody Asahi za 2011 rok. 

Na koniec pragnę Wam, moi drodzy czytelnicy podziękować, że byliście obecni w tym cyklu, oraz że tak chętnie czytaliście tego typu teksty. Mam nadzieję, że choć w małym stopniu przybliżyłem Wam sylwetki najważniejszych twórców, którzy położyli podwaliny i rozpowszechniali muzykę elektroniczną na całym naszym globie.